شیر چگونه تولید میشود؟
شیر یکی از مهمترین فرآوردههای دامی میباشد که سایر فرآوردههای لبنی ز آن مشتق میشوند. پستانداران به نوزادان خود شیر میدهند، بعد از زایمان در غدد پستانی پستانداران شیر تولید میشود. نوزادانِ پستانداران از طریق این شیر تغذیه میشوند و رشد میکنند، مکانیزم مشابه سایر پستانداران در گاوها نیز وجود دارد. در این پست میخواهیم به بررسی مکانیزم تولید شیر در گاوها بپردازیم و اینکه چرا گاو شیر تولید میکند؟
مکانیزم و نحوه تولید شیر در گاوها به چه صورت است؟ چرا گاو شیر تولید میکند؟
پس از زایمان غدد پستانی گاوها شروع به تولید شیر که غذای اصلی نوزادان آنهاست میکند. در صنعت لبنیات از این شیر برای تهیه ماست، دوغ، کشک،خامه، کره و سایر فرآورده های لبنی استفاده میشود. مواد لازم برای ساخت شیر توسط خون به سلولهای پستانی گاو وارد میشود. جریان خونی سرخرگی به داخل پستان گاو وارد شده و در اطراف سلولهای ترشح کننده شیر به مویرگهایی تبدیل میشود و سلولها را احاطه میکند. سپس بعد از رساندن مواد لازم جهت تولید شیر، خون توسط جریان سیاهرگی به قلب باز میگردد. گره های لنفی موجود در پستان گاو نقش میکروب زدایی را بر عهده دارند و بدین ترتیب از الودگی پستان گاو و همچنین شیر جلوگیری میکنند. اسیدهای چرب مختلف مانند استیک اسید و بوتیریک اسید که در شکمبه‌ی معده گاو تولید شده‌اند در تولید شیر مهم‌اند.
کدام موادغذایی و هورمون‌ها در تولید شیر موثرند؟
هورمونهای پرولاکتین و اکسی توسیین که پس از زایمان از هیپوفیز ترشح میشوند موجب شروع تولید شیر میشوند. برای ترشح شیر باید تحریک مکانیکی پستان گاو صورت بگیرد به عنوان مثال معمولا این تحریک با دستگاه شیردوش انجام میشود. گاو های شیری تا ۳۰۰ روز شیر میدهند. اوج دوران طول شیردهی در گاو ها هفته سوم تا ششم میباشد بعد از آن از تولید شیر کم خواهد شد، گاو های شیری تا ۳۰۰ روز شیر میدهند. تولید شیر در گاوهایی که چند زایمان داشته اند بیشتر میباشد.
پروتیین دریافتی در دوران تولید و شیردهی گاو موضوع بسیار بسیار مهمی میباشد. بنابراین دامداران باید به این موضوع توجه ویژهای داشته باشند. برای همین گاهی اوقات برای افزایش تولید شیر به گاو ها هورمون رشد تزریق میشود و یا سعی برا آن میشود که ترشح هورمون رشد گاو افزایش پیدا کند.