در این مقاله قصد معرفی دستگاه گوارش سگ را داریم، غذای سگ در اصل گوشت میباشد. اما بد نیست پیش از شروع مقاله اشاره‌ای کلی به عملکرد سیستم گوارش سگ و دیگر جانوران داشته باشیم (البته سیستم گوارشی نشخوارکنندگان به دلیل وجود معده چهارقسمتی، متفاوت میباشد).
به طور خلاصه، دستگاه گوارش بخشی از بدن است که در آن هضم و جذب غذاها انجام میشود. بدن برای ادامه حیات به انرژی نیاز دارد. این انرژیِ موردنیاز از غذاها تامین میشود. عملکرد دستگاه گوارش به این شکل است که غذا ابتدا وارد دهان شده و توسط دندان‌ها خرد و جویده میشود. سپس غدد بزاقی با ترشح آنزیم‌های گوارشی، گوارش شیمیایی را آغاز میکنند.
پس از آن غذا با کمک زبان و کام دهان و پس از عبور از حلق، وارد مری میشود. در مری غذا حرکت کرده و سپس به معده می‌رسد. معده محل اصلی گوارش شیمیایی میباشد. آنزیم‌ها و اسید معده عمل گوارش را به خوبی انجام داده و سپس غذا را به سمت روده‌ها روانه میکنند.
در قسمت ابتدای روده‌ی باریک صفرا گوارش چربی‌ها را آغاز میکند. طی حرکت غذا در روده باریک تمامی مواد مفید و قابل جذب غذا مانند پروتیین، کربوهیدارت و چربی و… جذب میشود و مواد اضافی وارد روده بزرگ میشود. در روده بزرگ آخرین قسمت‌های قابل جذب غذا مثل آب و ویتامین‌ها جذب شده و در نهایت عمل دفع انجام میشود.
دستگاه گوارش سگ از چه بخش‌هایی تشکیل شده است؟
مانند دیگر پستانداران، دستگاه گوارش سگ از قسمت‌های زیر تشکیل شده است:
- حفره دهان شامل دندان و کام‌ها
- غدد بزاقی
- مری
- معده
- کبد و کیسه صفرا و پانکراس
- روده باریک
- روده بزرگ
- مخرج
عملکرد دستگاه گوارش سگ به چه صورت است؟
قسمت اول: دهان
اولین بخش از دستگاه گوارش سگ، دهان میباشد. سگ‌ها حیواناتی گوشتخوار میباشند بنابراین شکل دندان‌های آن‌ها با دندان انسان و حیوانات گیاهخوار متفاوت است. سگ‌ها دندان‌های نیش تیز و بلندی دارند و دندان‌های آسیای آن‌ها بسیار محکم بوده و میتواند اجسام سفت مانند استخوان را خرد کند. قسمت بعد غدد بزاقی سگ‌ها میباشد. غدد بزاقی به طور معمول آنزیم آمیلاز که برای تجزیه و هضم نشاسته است را ترشح میکند اما این آنزیم در سگ‌ها تاثیر و عملکرد خاصی نداشته و صرفاٌ موجب روان شدن غذا برای تسهیل حمل به قسمت‌های پایین‌تر دستگاه گوارش میشود.
قسمت دوم: مری
ابتدای مری با سلول‌های سنگفرشی مطبق پوشیده شده است اما حدودا از میانه آن به بعد سلول‌ها استوانه‌ای میشوند. هم‌چنین ماهیچه ابتدای مری از نوع مخطط و ارادی بوده که به تدریج تبدیل به ماهیچه صاف و غیر ارادی میشود. نقش مری در دستگاه گوارش سگ، حمل غذا از دهان به معده میباشد.
قسمت سوم: معده
غذا پس از عبور از مری وارد معده میشود. معده عضوی عضلانی و کیسه‌مانند، با دیواره ضخیم است که محل اصلی گوارش شیمیایی در بدن است. آنزیم‌های ترشح شده به خصوص پپسین و هم‌چنین اسید کلریدریک (HCL) کار گوارش را آغاز میکنند. غذای پس از ترکیب با شیره معده هضم شده و پس از خروج از آن به روده وارد میشود. سگ‌ها مانند سایر موجودات از جمله اسب‌ها، معده ساده دارند.
قسمت چهارم: روده باریک، پانکراس، کبد و صفرا
در روده باریک با ادامه گوارش شیمیایی فرایند جذب مواد غذایی آغاز میشود. روده باریک سگ و سایر گوشتخواران به دلیل نوع مواد غذایی مصرفی که گوشت میباشد، طول کمتری دارد (از تفاوت‌های مهم دستگاه گوارش سگ با سایر موجودات میباشد). شیره پانکراس و صفرا به ابتدای روده باریک یعنی دوازدهه می‌ریزد. شیره پانکراس با خاصیت قلیایی خود موجب خنثی‌سازی اسید معده میشود. هم‌چنین مقداری آنزیم در ترشحات پانکراس وجود دارد که موجب گوارش شیمیایی غذا میشود. کار صفرا ایجاد امولسیونی برای هضم و جذب چربی میباشد. صفرا در کبد ساخته میشود و در کیسه صفرا ذخیره میشود تا در مواقع لزوم از طریق مجرایی به دوازدهه وارد بشود.
غذا طی عبور از روده باریک از پرزها گذشته و مواد قابل جذب آن، به سلول‌های روده‌ای وارد میشوند و از طریق سیاهرگی برای انجام فرایندهای متابولیکی وارد کبد میشوند. فلور میکروبی روده نیز در فرایند هضم و جذب بسیار تاثیرگذار میباشد. اضافه غذا و مواد غیرقابل جذب مانند فیبرها به روده بزرگ وارد میشود.
قسمت پنجم: روده بزرگ و مخرج
در روده بزرگ آب، باقی‌مانده‌ی غذا و ویتامین‌ها جذب شده و مواد تقریبا غیر قابل استفاده و غیر قابل هضم و جذب برای فرایند دفع آماده میشود. در روده بزرگ باکتری‌ها و میکروارگانیسم‌های مفیدی وجود دارند که توانایی تولید ویتامین ب و کا را دارا میباشند.
و در نهایت آخرین بخش از دستگاه گوارش سگ، راست روده و مقعد میباشد که مواد دقعی حاصل از گوارش از آن خارج میشود.
چرا سگ‌ها مواد گیاهی می‌خورند؟
تمام موجودات باید اضافه موادغذایی را از بدن خود دفع کنند. چنانچه موفق به این کار نشوند، دچار یبوست و بسیاری از مشکلات گوارشی و بیماری‌ها میشوند. یکی از موارد لازم جهت دفع صحیح مواد زائد حاصل از گوارش، مصرف مقدار کافی آب و فیبر میباشد. فیبر پلی‌ساکاریدی ساختاری در ساختمان گیاهان میباشد که بدن آنزیمی برای هضم و گوارش آن ندارد ( البته در نشخوارکننده‌ها میکروارگانیسم‌های مفیدی در شکمبه زندگی میکنند که توانایی هضم فیبر را دارند و از این طریق یک رابطه همیاری بین خود و میزبانشان برقرار میکنند.) فیبر با افزایش حجم مدفوع، جذب مقدار بیشتر آب که باعث نرم شدن آن میشود و هم‌چنین بالا بردن حرکات دودی روده، باعث انجام بهتر عمل دفع و پاکسازی دستگاه گوارش سگ خصوصا روده‌ها میشود.
چرا بهتر است به سگ‌های خانگی غذای خشک و مخصوص بدهیم؟ چه غذایی برای سگ‌ها مناسب‌تر میباشد؟
یکی از بیماری‌های رایج در حیوانات خانگی خصوصاٌ سگ‌ها مشکلات گوارشی میباشد. سگ‌های خانگی که فعالیت بسیار کمی هم دارند حتما باید رژیم مخصوصی داشته باشند. به هیچ عنوان نباید شکلات و شیرینی مصرف کنند زیرا باعث بروز بیماری‌های دیابت و گوارشی در آن‌ها میشود. از دادن غذای خام و نپخته به سگ، باید اجتناب شود چرا که ممکن است حاوی انگل و بیماری باشد. غذای عادی مصرفی انسان‌ها برای سگ‌ها مناسب نمی‌باشد. غذاییی که به سگ داده میشود باید حاوی فیبر و تمام ویتامین‌ها،مواد معدنی، پروتیین و انرژی لازم و کافی برای سگ باشد. باید از دادن استخوان به سگ‌های کوچک پرهیز شود زیرا توانایی هضم آن را دارد و حتی ممکن است باعث آسیب به دستگاه گوارش سگ بشود.