نفخ شکمبه نشخوارکنندگان

برخلاف سایر حیوانات مانند اسب و سگ که معده ساده دارند،‌ معده‌ی نشخوارکنندگان از چهار بخش تشکیل شده است. بخش شکمبه می‌باشد. در این قسمت از معده‌ی نشخوارکنندگان میکروارگانیسم‌های مفیدی زندگی می‌کنند. این میکروارگانیسم‌ها با هضم سلولز موجود در گیاهان به هضم غذای این گروه از حیوانات کمک می‌کنند.

هم‌چنین شکمبه بزرگتر از سه قسمت دیگر یعنی نگاری،‌ هزارلا و شیردان ‌میباشد و حدود ۷۷ درصد معده را در بر میگیرد. از دیواره شکمبه اسیدهای چرب لازم برای ساخت شیر جذب می‌شود. این اسیدها حاصل عملکرد میکروارگانیسم‌ها می‌باشند. اما گاهی و به دلایل مختلفی شاهد نفخ شکمبه نشخوارکنندگان هستیم. عوامل مختلفی این بیماری شکمبه را پدید می‌آوذند که آن‌ها را بررسی می‌کنیم.

نفخ شکمبه نشخوارکنندگان

در اثر فرایند تخمیر میکروارگانیسم‌ها، که در شکمبه انجام می‌شود مقادیر زیادی گاز مانند آمونیاک،‌ متان و… ایجاد می شود. اتساع و بادکردگی بیش از حد شکمبه به دو شکل کف و یا گاز مشاهده می‌شود.

انواع نفخ

نفخ کفی شکمبه نشخوارکنندگان

اگر گاز موجود در شکمبه مخلوط با مواد غذایی و به صورت کف و حباب باشد به آن نفخ کفی گفته می‌شود. نفخ کفی به دو شکل حاد و مزمن دیده می‌شود. این نوع نفخ، در اکثر مواقع حاصل از تغذیه غیر صحیح دام می‌باشد. مثلا گاوی که جو و کنستانتره زیادی مصرف می‌کند به احتمال خیلی قوی دچار این نفخ می‌شود.  با به وجود آمدن کف،‌ گاز حاصل از تخمیر، درون شکمبه محبوس شده و طی عمل آروغ از شکمبه خارج نمی‌شود. به همین علت نفخ ایجاد می شود.

چگونه از بروز نفخ کفی پیشگیری کنیم؟

بهتر است که جیره غذایی دام را به آرامی تغییر بدهیم و از مواد غذایی با کیفیت و با فیبر مناسب در تغذیه آن‌ها اسفاده کنیم.

نفخ گازی

اگر گازی که در اثر تخمیر در معده جمع می‌شود با مواد غذایی مخلوط نشده و آزاد باشد، شاهد نفخ گازی خواهیم بود. این بیماری شکمبه،  بر حسب میزان گار جمع‌آوزی شده به دو شکا حاد و مزمن نمایان می‌شود.

عوامل ایجاد کننده نفخ گازی شکمبه نشخوارکنندگان

ترکیبات سمی در برخی از گیاهان موجب فلج‌شدگی اسفنگتر کاردیا می‌شود. در نتیجه با بسته ماندن اسفنگتر گاز درون محیط شکمبه محبوس مانده و خارج نمی‌شود. اگر غدد لنفاوی مری متورم بشود موجب مسدود شدن مسیر آن می‌شود. در نتیجه گاز حاصل از تخمیر نمی‌تواند از معده خارج بشود. انسداد مری در اثر مواد غذایی بلعیده شده بزرگ، دلایل مکانیکی،‌اختلال عصب واگ و… می‌تواند موجب این نوع از نفخ در نشخوارکنندگان بشود. درمان نفخ گازی شکمبه نشخوارکنندگان

در موارد خفیف با تحریک ترشح بزاق دام و یا استفاده از داروهای ضد نفخ میتوان مشکل را رفع کرد اما در موارد شدید باید حتما به دامپزشک متخصص مراجعه شود.