پاروویروس یکی از بیماری‌های شایع و کشنده در سگها است. ویروس پارووی سگ (CPV-2) یک ویروس بسیار مسری از خانواده پاروویریده‌ها است. این ویروس بر تمامی خانواده سگ سانان تأثیر می‌گذارد. DNA پاروویروس‌ها از نوع تک رشته‌ای بوده و این ویروس فاقد پوشش یا Envelope می‌باشد.
پاروویروس از طریق تماس با مدفوع، استفراغ، بزاق و همچنین تماس با محیط‌های آلوده منتقل می‌شود. شیوع این بیماری میتواند بر اساس عواملی مانند سن، نژاد، فصل و وضعیت واکسیناسیون متفاوت باشد. عفونت‌ها در بهار، اواخر پاییز و اوایل زمستان شایع‌تر هستند.
این ویروس به سلول‌هایی که به سرعت تقسیم می‌شوند، به ویژه سلول‌های روده‌ای حمله می‌کند و منجر به علائمی مانند گاستروانتریت حاد، استفراغ، تب، لوکوپنی و اسهال می‌شود. این بیماری به ویژه برای سگ‌های زیر شش ماه خطرناک است و آمار مرگ و میر بالایی در این سن دارد.
علارغم اینکه بیماری پاروو تحت تأثیر ویروس است و درمان خاصی ندارد اما از درمان حمایتی کمک گرفته می‌شود، زیرا بدون آن، بسیاری از سگ‌های آلوده به بیماری دچار کم آبی بدن (دهیدراتاسیون) یا حتی شوک و آسیب جدی می‌شوند و در نتیجه احتمال مرگ آن‌ها بسیار زیاد خواهد شد. با این حال، با مراقبت‌های پزشکی به موقع، نرخ بقا به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد. پیشگیری از طریق واکسیناسیون و رعایت بهداشت محیط زندگی حیوان، کلید کنترل شیوع این بیماری است.
در صورت بروز بیماری پاروویروس یا حتی کوچک‌ترین علائمی که ارتباط به این بیماری داشته باشد باید به دامپزشک مراجعه شود تا تشخیص مناسب داده شود
تاریخچه بیماری پاروویروس
بیماری پاروویروس سگها برای اولین بار در دهه هفتاد میلادی کشف شد. در سال ۱۹۷۶ در اروپا یافت شد و در سال ۱۹۷۸ به سراسر جهان گسترش یافت. این ویروس بسیار شبیه به ویروس پن لوکوپنی در گربه‌ها می‌باشد و در ابتدا تصور می‌شد که از پن لوکوپنی گربه مشتق شده باشد.
اما این مورد نیز مانند سایر تفاوت‌های سگ و گربه رد شد و مشخص شد این سویه ویروسی اختصاصی سگها می‌باشد. تنها مدت کوتاهی پس از گسترش جهانی بیماری، بسیاری از سگها به این بیماری دچار شده و پاروویروس سگ‌سانان تبدیل به اپیدمی شد.
انتقال پاروویروس
پاروویروس شدیداً مسری است و به شیوه‌های گوناگون در سگها منتقل می‌شود که این انتقال و انتشار بیماری باید جدی گرفته شود.
انتقال از طریق تماس (مستقیم)
پاروویروس بیشتر روی سگ‌های جوان بین ۶ تا ۸ هفته اثر می‌گذارد. اصلی‌ترین روش انتقال آن مستقیم و از سگی به سگ دیگر است. تماس مستقیم میتواند شامل لیس زدن سگها و از طریق بزاق سگ آلوده به سگ سالم باشد (برای همین باید سگ بیمار از سگ سالم جدا باشد.).
انتقال از طریق مدفوع
راه دیگر از طریق مدفوع سگ آلوده و انتقال عوامل آلوده لبه سگ سالم است. سگ بیمار دائماً عوامل ویروسی را دفع می‌کند و حتی در صورت بهبودی این روند تا ۱۴ روز ادامه دارد که میتواند باعث انتقال آلودگی به سگ‌های سالم خصوصا سگها جوان و سگ‌هایی که واکسیناسیون مناسب نداشته‌اند بشوند.
کدام سگها بیشتر در معرض پاروویروس هستند؟
توله سگها و سگ های واکسینه نشده بیشتر در معرض بیماری پاروویروس قرار دارند. سیستم ایمنی توله سگها بسیار ضعیف‌تر از سگ‌های بالغ است و همین امر موجب می‌شود که آن‌ها به شدت تحت تأثیر عامل بیماری زای پاروویروس قرار گرفته و بیماری را بروز بدهند.
همانطور که گفته شد توله سگ‌هایی که بین ۶ تا ۸ هفته سن دارند و سگ‌های جوان تا ۶ ماه (به دلیل سیستم ایمنی ضعیف‌تر) بسیار مستعد به بیماری‌هایی مانند دیستمپر و پاروویروس هستند.
نشانه‌ها و علائم بیماری پاروویروس در سگها
به طور کلی، سگ‌هایی که به این بیماری دچار می‌شوند پس از گذشت حدود ۳تا ۱۰ روز علائم بیماری خود را نشان می‌دهند. علائم ممکن است شامل بی حالی، استفراغ، تب و اسهال (معمولا خونی) باشد. بی حالی اولین علامت در بیماری پاروویروس است.
سگ‌های بیمار دچار بی‌حالی و افسردگی شده و تمایلی به فعالیت بدنی و حتی بیرون رفتن ندارند. این سگها گوشه نشین می‌شوند و حتی تمایلی به بازی با صاحبانشان ندارند و تمایلی به خوردن غذا ندارند. این سگها بسیاری از حس‌های خود مانند حس بویایی، تعادل و کنترل خود را به صورت تدریجی از دست می‌دهند.
بر اثر استفراغ و اسهال سگ دچار بی اشتهایی شده و وزن حیوان شروع به کاهش می کند. همچنین بدن دچار کم آبی شده و در نتیجه مختل شدن تعادل الکترولیتی و اسید-بازی بدن می‌شود. بر اثر ضعف سیستم ایمنی که ناشی از کاهش گلبول‌ها سفید خون است، حیوان به عفونت‌های ثانویه دچار می‌شود.
پاروویروس دستگاه گوارش سگ را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد، پوشش روده را از بین می‌برد و باعث می‌شود خون و پروتیین به فضای داخلی روده نشست کند که همین امر سبب بروز اسهال خونی در سگها می‌شود. از طرف دیگر باکتری‌ها از طریق پوشش آسیب دیده به خون نفوذ کرده و اندوکسمی ایجاد می‌شود. در نهایت مجموع این عوامل موجب بروز شوک و مرگ در سگها می‌شود.
آیا پاروویروس مسری است؟
پاروویروس قابلیت انتقال از سگی به سگ دیگری را دارد. این بیماری به سادگی سگها و توله سگ‌هایی که واکسن نخورده‌اند را درگیر می‌کند.
پاروویروس از طریق مایعات بدن، مانند مدفوع و استفراغ سگ، پخش می‌شود. همچنین می تواند در محیط خارج از بدن به عنوان مثال در چمن پارک& حداقل به مدت شش ماه و احتمالاً بسیار طولانی‌تر زنده بماند. همچنین از طریق ظروف یا آبخوری آلوده سگ‌های دیگر، بیماری قابل انتقال است.
آیا پاروویروس سگها به انسان منتقل می‌شود؟
خیر این بیماری منحصر به سگها بوده و شیوع انسانی ندارد اما به هر صورت بهتر است صاحبان حیواناتی که درگیر پاروویروس شده‌اند از نزدیکی بیش از حد به حیوان اجتناب کنند چرا که احتمال انتقال عفونت‌های ثانویه از سگ به انسان وجود دارد.
تشخیص بیماری پارووویروس به چه صورت است؟
رایج ترین و راحت ترین روش آزمایش برای تشخیص پاروویروس انجام آزمایش ELISA بر روی مدفوع سگ است. این آزمایش با استفاده از آنتی‌بادی های پاروویروس انجام می‌شود. آزمایش دیگری که مدت زمان بیشتری از الایزا زمان می‌برد، آزمایش PCR می‌باشد که نیاز به ارسال نمونه به آزمایشگاه دارد. در این نوع آزمایش DNA ویروس مورد بررسی قرار می‌گیرد و حتی میتوان با انجام تست‌های ریزتر و مولکولی نوع ژنوم را شناسایی کرد.
روش دیگری برای تست پاروویروس وجود دارد که به آن رپید تست گفته می‌شود. در این تست دامپزشک با استفاده از سوآپ نمونه مدفوع را از مقعد حیوان برداشت کرده و پس از رقیق سازی آن را بر روی کیت مخصوصی می ریزد، اگر حیوان مبتلا به بیماری باشد تست مثبت و اگر نباشد منفی می‌شود. این روش دارای درصد خطای بالایی است و بهترین تشخیص با آزمایش خون و PCR به دست می‌اید. ( در آزمایش خون کاهش شدید تعداد گلبول‌های سفید را داریم که نشانه شاخص در بیماری پاروویروس سگها می‌باشد.)
درمان بیماری پاروویروس به چه صورت است؟
بهبودی و زنده ماندن سگ وابسته به درمان، زمان تشخیص، سن سگ و شرایط زندگی حیوان دارد. متأسفانه درمان منحصر به فردی برای ویروس وجود ندارد و درمان ما مربوط به عفونت‌های ثانویه، بهبود وضعیت جسمانی و تقویت سیستم ایمنی حیوان می‌شود.
قبل از هرچیزی سگ بیمار باید از سگ‌های سالم دور باشد. حتی ممکن است نیاز به بستری کردن حیوان داشته باشیم. محیط باید ضدعفونی باشد. دامپزشک متخصص اقدام به تجویز داروهای مختلفی برای درمان پاروویروس سگها می‌کند.
درمان دهیدراتاسیون با سرم تراپی
مایع درمانی و تزریق وریدی یکی از پرکاربردترین درمان‌ها در پاروویروس می‌باشد. سرم تراپی برای بازیابی انرژی حیوان، رساندن موادغذایی و به تعادل رساندن الکترولیت‌های بدن حیوان ضروری است.
درمان تهوع
برای استفراغ حیوان میتوانیم متوکلوپراماید یا اوندانسترون تجویز کنیم.
درمان آنتی بیوتیکی پاروویروس
برای جلوگیری از عفونت‌های ثانویه میتوانیم از انواع آنتی‌بیوتیک‌ها مانند انروفلوکساسین، سفازولین، مترونیدازول و… استفاده کنیم.
درمان تقویتی
تزریق ویتامین ب کمپلکس میتواند تولید انرژی و قوای بدنی حیوان را افزایش دهد.
پیش آگهی بیماری پاروویروس به چه صورت است؟
هرچه تشخیص سریع‌تر باشد، احتمال زنده ماندن حیوان بیشتر خواهد بود. اکثر مرگ و میرهای ناشی از پارو در عرض ۴۸ تا ۷۲ ساعت پس از شروع علائم اتفاق می افتد. بهتر است برای پیشگیری از این بیماری و کاهش هزینه‌ها و ارتقای سلامت عمومی جامعه، سگ واکسن پاروویروس را دریافت کند.
ریکاوری پس از بهبودی پاروویروس
پس از بهبودی، چونکه حیوان مقدار زیادی الکترولیت و مایعات بدنش را از دست داده است، دچار بی حالی و ضعف قوای جسمی می باشد. همچنین با کاهش لوکوسیت‌ها سیستم ایمنی به شدت ضعیف شده و مستعد انواع عفونت و بیماری‌ها می باشد.
بنابراین لازم است که صاحب سگ نسبت به تقویت حیوان و جلوگیری از برخورد حیوانات آلوده با حیوانش اقدام کند. حیوان باید مدت زمانی را در یک محیط ضد عفونی شده و تمیز و به دور از هرگونه عوامل بیماری‌زا به استراحت بپردازد و مکمل و تغذیه مناسب سگها در اختیار او قرار بگیرد.
پیشگیری از پاروویروس
علاوه بر رعایت بهداشت و جلوگیری از بروز آلودگی در محیط زندگی سگها، انجام مرتب واکسیناسیون یکی از مهم‌ترین راه‌ها در پیشگیری از پاروویروس می باشد.
اولین واکسن معمولا زمانی تزریق می شود که توله سگ بین ۶ تا ۱۰ هفتگی سن داشته باشد. واکسن دوم معمولاً ۲ تا ۴ هفته بعد تزریق می شود. در برخی از نژادها مانند روتوایلر یا دوبرمن، واکسن سوم در زمانی که توله سگ بیش از ۱۶ هفته سن دارد نیز توصیه می شود. یک سال بعد نیز باید واکسیناسیون دوره‌ای انجام شود. اغلب دامپزشکان توصیه می‌کنند که واکسیناسیون پاروویروس هرساله تکرار شود.