دیستمپر یک بیماری ویروسی بسیار مسری است که در سگ‌های اهلی و وحشی و همچنین حیوانات دیگر مانند موش خرما، کفتارها، راسوها و راکون بیماری‌زایی ایجاد می‌کند. دیستمپر سگ سانان یک بیماری غیرقابل درمان و اغلب کشنده است. این بیماری چند سیستمی (متأثر بر اندام‌های متعدد) است و بر دستگاه‌های تنفسی، گوارشی و اعصاب مرکزی تأثیر می‌گذارد.
همه سگ‌ها در معرض خطر ابتلا به دیستمپر قرار دارند. توله سگ‌های کوچکتر از چهار ماه، سگ‌هایی که زود از مادر جدا شده‌اند و سگ‌هایی که در برابر ویروس دیستمپر سگ واکسینه نشده‌اند بیشتر از بقیه سگ‌ها در معرض خطر هستند. با انجام واکسینیاسیون منظم و انجام مراقبت‌های کامل بهداشتی، دیستمپر سگ سانان قابل پیشگیری است.
این بیماری به پن لکوپنی گربه سانان شباهت بسیاری دارد. طول بیماری و مدت زمان ابتلا به دیستمپر در سگ‌ها حدود ۱۰ روز می‌باشد اما علایم عصبی ممکن است در زمان متغیری بروز پیدا کند.
ویروس عامل بیماری دیستمپر یک RNA ویروس تک رشته‌ای از خانواده پارامیکسوویروس‌ها و جنس موربیلی ویروس‌ها است. این ویروس با طاعون نشخوارکنندگان و سرخک انسان شباهت آنتی ژنیک دارد.
مانند سایر بیماری‌های ویروسی، دیستمپر نیز داروی خاصی ندارد و صرفاً به درمان حمایتی و جلوگیری از عفونت‌های ثانویه باکتریایی می‌پردازیم.
علایم بالینی بیماری دیستمپر چیست؟
ویروس دیستمپر سگ سانان در ابتدا به سلول‌های دستگاه ایمنی بدن سگ‌هاحمله می‌کند و پاسخ ایمنی سگ به عوامل بیماری‌زا را ضعیف می‌کند. به این شکل سگ در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سایر عفونت‌ها قرار می‌گیرد.
پس از آن که ویروس دیستمپر به سیستم تنفسی و گوارشی حیوان گسترش یافت، علایم بالینی زیر ایجاد می‌شود، این علائم اولیه بیماری دیستمپر شاامل:
ترشحات از چشم و بینی
تب
سرفه
بی حالی
کاهش اشتها
استفراغ
اسهال و تغییر در مدفوع سگ مبتلا به دیستمپر
از آنجایی که ویروس دیستمپر به سیستم عصبی حمله می‌کند، سگ‌ها ممکن است علائم عصبی را نیز نشان دهند:
راه رفتن در مسیر دایره‌ای، قادر به دنبال کردن یک مسیر مستقیم نیست
کج شدن سر
عدم هماهنگی عصب و عضله
انقباضات ماهیچه‌ای
تشنج همراه با حرکات فک که مانند جویدن است و همچنین ترشح و ریزش بزاق دهان
فلج نسبی یا کامل
همچنین ممکن است که این بیماری باعث ضخیم شدن و سفت شدن سطح بینی و کف پاهای سگ شود که منجر به “بیماری Hard pad” می‌شود. اگر قبل از بیرون آمدن دندان‌های دائمی‌سگ‌ها آلوده شوند، دندان‌های دائمی آسیب می‌بینند.
اگر سگ هر یک از علائم بالا را دارد، فوراً به دامپزشک مراجعه شود. همانطور که علائم نشان می‌دهد، دیستمپر یک بیماری جدی است - از هر ۲ سگ، ۱ سگ به دلیل عفونت می‌میرند. اگرچه سگ‌هایی که زنده می‌مانند از مصونیت مادام‌العمر در برابر بیماری دیستمپر برخوردارند، اما معمولاً آسیب‌های دائمی و جبران‌ناپذیری به سیستم عصبی حیوان وارد می‌شود.
نحوه انتقال، پخش و گسترش دیستمپر سگ سانان به چه صورت است؟
توله سگ‌ها و سگ‌ها اغلب از طریق قرار گرفتن در معرض ویروس موجود در هوا که توسط سگ یا حیوان وحشی آلوده منتشر شده، آلوده می‌شوند. این آلودگی به ویروس دیستمپر ممکن است از طریق عطسه یا سرفه اتفاق بیفتد. همچنین احتمال انتقال بیماری دیستمپر از طریق کاسه آب و ظرف غذای مشترک و سایر لوازم حیوانات وجود دارد.
سگ‌ها پس از آلوده شدن به ویروس، آن را از طریق مایعات بدن مانند قطرات تنفسی، بزاق یا ادرار دفع می‌کنند و ممکن است برای چندین ماه ابن روال مسری بوده و ادامه داشته باشد. سگ مادر پس از آلوده شدن می‌تواند ویروس را به توله سگ‌های متولد نشده خود منتقل کند. مدفوع سگ مبتلا به دیستمپر یکی از آلوده‌ترین منابع بدن به ویروس است. یکی از مرسوم ترین روش‌های تشخیص دیستمپر در کلینیک‌ها نمونه گیری از مدفوغ و استفاده از کیت‌های تست سریع است.
از آنجا که دیستمپر روی حیات وحش نیز تاثیر می‌گذارد، تماس بین حیوانات وحشی و سگ‌ها می‌تواند باعث گسترش بیماری شود. شیوع بیماری دیستمپر در جمعیت‌های حیات وحش محلی می‌تواند خطر عفونت را برای سگ‌های خانگی در منطقه افزایش دهد و همچنین سگ‌های واکسینه نشده ممکن است به عنوان منبع عفونت برای حیات وحش عمل کنند.
چگونه دیستمپر تشخیص داده می‌شود؟
تشخیص مقدماتی: ارزیابی بالینی
تأیید: PCR ترانس کریپتاز معکوس (RT-PCR) و آزمایش‌های تشخیص آنتی بادی
باید در تشخیص و تفریق دیستمپر سگ از هر گونه بیماری تب دار در سگ‌ها با علائم بالینی چند سیستمی که شامل سیستم تنفسی، گوارشی و یا سیستم عصبی است از معاینه دقیق و روش‌های تشخیصی استفاده کرد. سگ‌های واکسینه نشده یا سگ‌هایی که وضعیت واکسیناسیون نامشخصی دارند مشکوک به دیستمپر هستند اولین گام ضروری داشتن یک شاخص تشخیص مناسب بر اساس علائم بالینی است. در موارد بالینی از RT-PCR و تست‌های تشخیص آنتی بادی (ELISA، سنجش ایمونوفلورسانس [IFA]) برای تایید وجود ویروس یا پاسخ ایمنی بدن علیه عامل بیماری‌زا استفاده می‌شود.
به واسطه سایر عوامل میکروبی و انگلی ممکن است علائم بالینی در سیستم تنفسی و دستگاه گوارش تغییر یابد و اشتباه شود. گاهی اوقات تا اواخر بیماری علائم مشخص عصبی ظاهر نمی‌شوند.
دیستمپر در سگ‌ها می‌تواند با سایر عفونت‌های سیستمیک اشتباه گرفته شود، مانند:
تراکئوبرونشیت عفونی سگ
هپاتیت عفونی سگ
مسمومیت‌هایی مانند سرب یا ارگانوفسفره‌ها می‌توانند باعث ایجاد همزمان علائم گوارشی و عصبی شوند. در سگ‌هایی که علائم بالینی چند سیستمیدارند، IFA یا RT-PCR می‌تواند برای بررسی موارد زیر استفاده شود:
اسمیر ملتحمه، نای، بینی، واژن یا سایر اپیتلیوم
پوشش پف دار خون
ادرار
آسپیراسیون مغز استخوان
در کالبد گشایی، تشخیص معمولاً با ارزیابی بافت‌شناسی ضایعات، IFA، FISH یا ترکیبی از این‌ها تأیید می‌شود. IFA بافت اغلب زمانی که سگ فقط علائم عصبی را نشان می‌دهد یا زمانی که آنتی‌بادی در گردش وجود دارد (یا هر دو) منفی است، که در این صورت نیاز به تشخیص با ارزیابی CSF یا تجزیه و تحلیل RT-PCR دارد.
درمان دیستمپر سگ به چه صورت است؟
مراقبت حمایتی و استفاده از داروهای مختلف برای درمان بیماری دیستمپر
مانند بسیاری از بیماری‌های ناشی از ویروس‌ها مانند پاروویروس، مراقبت‌های حمایتی اصلی‌ترین درمان برای دیستمپر سگ است. بیماران نیاز به حمایت تغذیه‌ای و هیدراتاسیون با استفاده از داروهای مختلف سرم‌ها،آنتی بیوتیک تراپی و دفاع در برابر عفونت‌های باکتریایی ثانویه، استفاده از داروهای ضد تشنج و محافظت در برابر عواقب تشنج و همچنین مراقبت‌های پرستاری برای افزایش شانس بهبودی و مبارزه بدن با عوامل بیماری‌زا دارند.
درمان شامل:
تجویز داروهای ضد میکروبی مانند داکسی سایکلین، آمپی سیلین و…
ارائه محلول‌های الکترولیت
تجویز داروهای ضد تب، ضد درد و ضد تشنج مانند دیازپام، فنوباربیتال و…
مراقبت‌های پرستاری
چگونه از بیماری عفونی دیستمپر پیشگیری کنیم؟
واکسن‌های بسیار مؤثری برای محافظت از سگ‌ها در برابر دیستمپر که یکی از کشنده‌ترین بیماری‌های سگ سانان است وجود دارد. این واکسن‌ها به همراه سایر واکسن‌های معمول در سنین ۸، ۱۲ و ۱ هفتگی به توله سگ‌ها داده می‌شود.
بسته به واکسن مورد استفاده، باید هر یک یا سه سال یک بار، تقویت کننده‌های واکسن دیستمپر که از آن به نام بوستر یاد می‌شود، به سگ‌های بالغ داده شود. دامپزشک کمک می‌کند تا مشخص شود که یک سگ هر چند وقت یک بار باید واکسن تقویت کننده را دریافت کند.
برای محافظت بیشتر از سگ و حیوانات دیگر در برابر بیماری عفونی دیستمپر رعایت نکات زیر ضروری است:
تا زمانی که سری‌های اولیه واکسیناسیون کامل نشده است، سگ‌های غریبه را پیش سگ‌های حساس نیاورید. به عنوان مثال سگی که از پرورش دهنده یا هر مجموعه دیگری خریداری می‌شود و تاریخچه مشخصی ندارد، باید قبل از رفتن به پیش بقیه سگ‌ها قرنطینه شود.
در هنگام بیماری دیستمپر سگ خود را از سگ‌های دیگر، از جمله سگ‌های دیگر در خانه خود دور نگه دارید.
از تماس با سگ‌های آلوده شناخته شده و محل آنها اجتناب کنید
سگ خود را دور از حیات وحش نگه دارید
آیا دیستمپر قابلیت انتقال به انسان‌ها را دارد؟
دیستمپر سگ‌ها به عنوان یک بیماری قابل انتقال به انسان شناخته نشده است. با این حال، شباهت بین علائم دیستمپر و هاری، که یک بیماری خطرناک و جدی است و همچنین قابلیت انتقال به انسان را دارد، مستلزم اتخاذ عادات ایمن و رعایت نکات بهداشتی در مواجهه با حیوانی است که چنین علائمی را نشان می‌دهد. اما به طور کلی ویروس دیستمپر قابلیت سرایت به انسان‌ها را ندارد.