بیماری منقار و پر طوطی‌ها (PBFD) یا ایدز پرندگان یک بیماری مزمن است که طوطی‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهد و توسط یک ویروس تازه کشف شده در خانواده Circoviridae ایجاد می‌شود.همانطور که ذکر شد به این بیماری ایدز پرندگان نیز گفته می‌شود. این بیماری با دیستروفی پر و از دست دادن آنها، تغییر شکل منقار و در نهایت، مرگ مشخص می‌شود.
این ویروس بسیار مسری است و می‌تواند از پرنده به جنین در تخم، از پرنده به جوجه‌هایی که توسط والدین بزرگ می‌شوند، و از طریق استنشاق یا بلع گرد پر پرنده آلوده، گرد و غبار بستر آلوده یا مدفوع آلوده منتقل شود.بنابراین هر دو نوع انتقال عمودی و افقی در این بیماری وجود دارد.
ذرات ویروس می‌توانند برای ماه‌ها در محیط زندگی کنند، که این امر از بین بردن و حذف عوامل بیماری زا را دشوار می‌سازد. اولین علامت و نشانه قابل تشخیص بالینی PBFD ظاهر شدن پرهای نکروتیک و غیرطبیعی است.
این بیماری می‌تواند در طوطی‌های نوزاد، پرندگان جوان به هنگام تشکیل پرها اولیه و در پرندگان مسن رخ دهد. این سه دسته از طوطی، سیستم ایمنی ضعیف‌تری نسبت به طوطی‌های بالغ و میانسال دارند بنابراین ایدز پرندگان سریع‌تر آنها را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
شدت تغییرات و بروز علایم بالینی بیماری که در پرهای طوطی ظاهر می‌شود، بستگی به تعداد پرها در زمان بروز و توسعه عفونت دارد. در برخی موارد، تغییر شکل منقار می‌تواند در پرندگانی که دوره طولانی PBFD را پشت سر گذاشته‌اند، رخ دهد.
هیچ داروی ضد ویروسی برای مبارزه با این ویروس که نام آنBFDV است وجود ندارد و اکثریت پرندگانی که از نظر بالینی آلوده هستند، ظرف چند ماه تا یک سال (بستگی به سیستم ایمنی و مقاومت آن) خواهند مرد. با وجود تحقیقات گسترده، هنوز هیچ واکسنی برای PBFD در دسترس تجاری وجود ندارد.با این حال، گام‌های بزرگی برای کاهش شیوع PBFD در ایالات متحده برداشته شده است، مانند ممنوعیت واردات طوطی‌های خارجی در سال ۱۹۹۴.
تشخیص PBFD می‌تواند از طریق آزمایش PCR که به دنبال DNA ویروس است انجام شود. برای انجام این آزمایش از ذرات ویروس در خون یا از دهان و مجرای کلوآک پرنده نمونه گرفته می‌شود. مهم است که پرندگان جدید، به ویژه اگر قرار است وارد خانه‌ای با پرندگان حساس‌تر مانند کاکاتوها و طوطی‌های خاکستری آفریقایی (کاسکوها)شوند، آزمایش شوند.
پرندگان آلوده به PBFD می‌توانند علائم منحصر به فردی توسعه دهند، مانند عروس هلندی و مرغ عشق‌ها که پرهای اصلی بال و دم خود را به جای پرهای سراسر بدنشان از دست می‌دهند. ایدز طوطی سانان در این پرندگان به شدت مسری‌تر و همراه با ضرر به گله‌ها می‌باشد چراکه این پرندگان به طور گسترده نگهداری می‌شوند.
تاریخچه بیماری PBFD یا ایدز پرندگان
PBFD برای اولین بار در اوایل دهه ۱۹۸۰ توصیف شد و به عنوان عامل ویروسی غالب پرندگان طوطی سان در سراسر جهان شناخته شده است.
در طوطی‌های چمن‌زی قرمزپشت وحشی، موردی که نشان‌دهنده ایدز پرندگان بود، در سال ۱۹۰۷ در جنوب استرالیا ثبت شد.
ویروسی که باعث PBFD می‌شود ابتدا به عنوان ویروس سیرکوویروس طوطی‌ها شناخته شده بود، اما از آن پس به ویروس بیماری منقار و پر (BFDV) تغییر نام داده شده است.
این ویروس در گونه‌های استرالیایی که به طور گسترده‌ای در آن مناطق به صورت وحشی زندگی می‌کنند، مانند طوطی سرکبریتی، کورلا کوچک، و گالاه بیشتر شایع است.
مشاهدات قبلی از آنچه که ممکن است ایدز پرندگان بوده باشد، در سال ۱۸۸۸ ثبت شده است، زمانی که یک دسته از طوطی‌های خال قرمز کاملاً بدون پر از تپه‌های آدلاید در جنوب استرالیا ناپدید شدند.
راه انتقال بیماری PBFD
بیماری نوک و پر طوطی‌ها (PBFD) توانایی انتقال و آلوده سازی بالایی دارد. این بیماری به سرعت از یک طوطی به طوطی دیگر منتقل می‌شود و موجب بروز ایدز در طوطی‌ها می‌شود. انتقال بیماری به صورت محیطی و یا از فردی می باشد.
این بیماری می‌تواند منجر به سرکوب شدید دستگاه ایمنی بدن، ناهنجاری‌های پر و نوک، و نرخ بالای مرگ و میر، به ویژه در جوجه‌ها شود. تمرکز دامپزشکان بر اقدام‌های جلوگیرانه و کنترل بر کاهش انتشار ویروس با مسدودسازی راه‌های انتقال از طریق شیوه‌های تجربی و علمی می‌باشد.
راه‌های انتقال محیطی ایدز پرندگان
تماس مستقیم: پرندگان آلوده می‌توانند ویروس را از طریق تماس مستقیم با سایر پرندگان منتقل کنند.
آلودگی محیطی: ویروس می‌تواند در مدفوع، گرد و غبار پر، یا محتویات معده که برای جوجه‌ها بالا آورده می‌شود، یافت شود. تصور می‌شود که این ویروس همچنین از مرغ به تخم‌هایش منتقل شود.
استنشاق یا بلع: رایج‌ترین مسیر انتقال از طریق استنشاق یا بلع هوا یا غذای آلوده به گرد و غبار پر ویا مدفوع است.
پایداری در محیط: ویروس در محیط بسیار پایدار است و می‌تواند برای سال‌ها در لانه‌های خالی زنده بماند و خطری برای ساکنان جدید ایجاد کند.
انتقال فردی ایدز پرندگان
مهم‌ترین نوع انتقال از پرندگان به والد به جوجه‌ها است که می‌تواند در مراحل تخم گذاری یا مرحله پرورش جوجه‌ها طی غذارسانی به آنها ویروس منتقل شود.
علائم بیماری PBFD یا ایدز پرندگان
مانند همه بیماری‌ها، ایدز طوطی سانان نیز توسط یک ویروس خطرناک و کشنده ایجاد می‌شود وعلائم خاصی را ایجاد می‌کند. برخی علائ« شامل:
PBFD توسط ویروس بیماری منقار و پر (BFDV) ایجاد می‌شود که به جنس تاکسونومی Circovirus در خانواده Circoviridae تعلق دارد.
این ویروس به فولیکول‌های پر، منقار و ماترکیس‌های پنجه پرنده حمله می‌کند.
این امر منجر به تغییر شکل و نکروز تدریجی پر، پنجه و منقار می‌شود. در مراحل بعدی، انقباض شافت پر رخ می‌دهد و در نهایت رشد همه پرها را متوقف می‌کند.
PBFD به دو شکل حاد کشنده و مزمن رخ می‌دهد.
ترک خوردن و پوسته پوسته شدن لایه‌های بیرونی پنجه‌ها و منقار بافت‌ها را در معرض عفونت‌های ثانویه آسیب‌پذیر می‌کند.
این ویروس همچنین بر تیموس (محل بلوغ لنفوسیت T) و بورس فابریسیوس (محل بلوغ لنفوسیت B) تأثیر می‌گذارد و منجر به سرکوب ایمنی و افزایش آسیب‌پذیری در برابرعوامل باکتریایی و عفونت‌های ثانویه می‌شود. شکستگی منقار و نکروز کام سخت می‌تواند از غذا خوردن پرنده جلوگیری کند.
اثرات کلی بیماری PBFD بر طوطی‌ها
PBFD بر پرها، منقار، و سیستم ایمنی تأثیر می‌گذارد.
ریزش پر، ناهنجاری‌های پر، و نکروز رخ می‌دهد.
نقص سیستم ایمنی در اثر ایدز پرندگان باعث می‌شود پرندگان در معرض عفونت‌های باکتریایی و سایر عفونت‌ها قرار گیرند.
این بیماری بسیار مسری است و تمام گونه‌های طوطی را آلوده می‌کند.
انتشار بیماری از طریق گرد و غبار، پرهای آلوده و مدفوع صورت می‌گیرد. والدین می‌توانند آن را هنگام تغذیه به جوجه‌ها منتقل کنند. همچنین انتقال بیماری از بدن مادر به صورت مستقیم و در هنگام تولید تخم وجود دارد.
نکته‌ای که حائز اهمیت است این است که اطلاعات منتشر شده در سایت علارغم جامع و کامل بودن برای مقاصد آموزشی است و چون معاینه و مشاوره دقیق توسط دامپزشک صورت نمی‌گیرد، اگر شما مشکوک به PBFD در یک پرنده هستید، برای تشخیص و مراقبت صحیح با دامپزشک مشورت کنید.
تشخیص بیماری PBFD
تشخیص ایدز پرندگان به دو روش آزمایشگاهی و بالینی انجام می‌شود:
تشخیص آزمایشگاهی PBFD
آزمایش‌های خون: آزمایش‌های PCR (واکنش زنجیره‌ای پلیمراز) می‌توانند ویروس BFDV را در نمونه‌های خون تشخیص دهند.
بیوپسی فولیکول پر: بیوپسی فولیکول پر می‌تواند وجود ویروس عامل ایدز پرندگان را تأیید کند.
هیستوپاتولوژی: بررسی بافت‌های آسیب دیده به وسیله میکروسکوپ تغییرات مشخصی را در روند بیماری طوطی‌ها نشان می‌دهد.
سرولوژی: تشخیص آنتی‌بادی‌ها علیه BFDV می‌تواند در تشخیص کمک کننده باشد.
تشخیص بالینی PBFD
- نشانه‌های بالینی بیماری PBFD در طوطی سانان: ناهنجاری‌های پر، از جمله از دست دادن، تغییر رنگ، و تغییر شکل منقار، نشانه‌های اصلی هستند که دامپزشک با مشاهده و معاینه بیماری را تشخیص می‌دهد.
- رادیوگرافی: ممکن است تشخیص دامپزشک به استفاده از رادیوگرافی باشد. ناهنجاری‌های منقار و استخوان ممکن است در عکس‌های اشعه ایکس قابل مشاهده باشند.
کدام طوطی‌های تحت تأثیر ایدز پرندگان یا PBFD هستند؟
این بیماری کشنده تقریباً تمام طوطی‌ها را درگیر می‌کند اما در برخی از اعضای خانواده شیوع بیشتر و کشنده‌تری دارد. برخی از طوطی سانان خانگی محبوب که تحت تأثیر ویروس عامل ایدز پرندگان شامل:
کاکادو
مرغ عشق
عروس هلندی
طوطی برزیلی
کاسکو
طوطی ملنگو
شاه طوطی
و…
این دسته از طوطی‌ها بسیار محبوب هستند و اغلب طوطی‌های خانگی در این دسته قرار می‌گیرد. بنابراین باید با علم، مطالعه و آگاهی از بروز انواع بیماری‌ها مانند PBFD در این طوطی‌ها جلوگیری کرد.
درمان ومدیریت بیماری PBFD طوطی سانان
درمانی وجود ندارد: متأسفانه، درمان خاصی برای PBFD وجود ندارد.(بیماری‌های ویروسی چه در سگ چه در گربه و چه در پرندگان درمان خاصی ندارد. مانند بیماری پن لکوپنی گربه، بیماری پاروویروس و دیستمپر سگ که صرفاً درمان‌های حمایتی انجام می‌شود.)
مراقبت‌های حمایتی: تمرکز بر حفظ سلامت کلی پرنده با استفاده از درمان‌ها و مراقبت‌های حمایتی مانند استفاده از آنتی بیوتیک‌ها و ویتامین تراپی.
قرنطینه پرندگان آلوده به بیماری: پرندگان آلوده باید جدا شوند تا از گسترش جلوگیری شود.
رعایت بهداشت: تمیز کردن منظم قفس‌ها، چوب‌های نشیمن و ظروف آب و غذا مهم و حیاتی است.
تغذیه بهینه و مقید: ارائه یک رژیم غذایی متعادل برای حمایت از عملکرد ایمنی.
اجتناب از استرس: استرس علائم را تشدید می‌کند، بنابراین باید عوامل استرس‌زا را از پرنده دور کرد.
قرنطینه پرندگان جدید: برای جلوگیری از ورود ویروس، پرندگان جدید باید قرنطینه شوند.
اوتانازی: در موارد شدید، اوتانازی (مرگ) ممکن است برای جلوگیری از رنج و گسترش بیشتر ضروری باشد.
پیش آگهی ایدز پرندگان چگونه است؟
متأسفانه این بیماری بسیار کشنده است و اگر مراقبت‌ها و پیشگیری‌های لازم برای جلوگیری از بیماری صورت نگیرد، درمان مؤثر نخواهد بود و همانطور که گفته شد هدف درمانی صرفاً کاهش درد پرنده است. بنابراین پیش آگهی این بیماری ضعیف خواهد بود.
پیشگیری از بیماری PBFD
آزمایش: قبل از معرفی پرندگان جدید به گله، باید آنها آزمایش شوند تا در صورت وجود علائمبییماری از گله دور بمانند.
امنیت زیستی: اقدامات دقیق امنیت زیستی (بایو سکیوریتی) ضروری هستند. اقداماتی مانند رعایت بهداشت، نظافت مداوم قفس، نظافت ظروف آب و غذا و فراهم کردن آب و غذای تمیز و مناسب برای پرنده و… .
اجتناب از گرد و غبار پر: از دست زدن به پرها یا گرد و غبار پرندگان آلوده خودداری شود چراکه با پخش شدن ذرات معلق پر در هوا، احتمال آلودگی سایر پرندگان نیز وجود دارد.
زادآوری: پرندگان آلوده به هیچ عنوان زادآوری نکنند.
قرنظینه: قبل از خرید پرنده جدید حتماً آزمایش‌ها و سلامت آن بررسی شود و پس از خرید مستقیماً وارد گله نشود و برای چند روز در یک قفس جدا شرایط قرنطینه برای طوطی جدید فراهم باشد.
واکسن بیماری PBFD
متأسفانه هنوز هیچ واکسن تجاری در دسترس نیست، اما تحقیقات برای انجام واکسیناسیون PBFD که بدون شک بهترین راه جلوگیری از ایدز پرندگان خواهد بود، ادامه دارد.
مجدد تأکید می‌شود PBFD یک بیماری جدی است و تشخیص و مدیریت زودهنگام حیاتی هستند. با توجه به این روش‌های پیشگیری از این بیماری سخت است و واکسن برای آن وجود ندارد، اگر مشکوک به PBFD در پرنده خود هستید، با دامپزشک مشورت کنید تا در صورت لزوم نسخه و درمان مناسب دامپزشکی برای پرنده شما انجام شود.
آیا ویروس PBFD انسان‌ها را آلوده می‌کند و موجب بیماری زایی آنها می‌شود؟
بیماری منقار و پر طوطی‌ها (PBFD) یا ایدز پرندگان یک بیماری کشنده است که انواع طوطی‌ها، مانند عروس هلندی، کاسکو،کاکادوها و لوریکیت‌ها و… را تحت تأثیر قرار می‌دهد. در‌واقع میزبان اختصاصی این ویروس طوطی‌ها هستند و ویروس قابلیت انتقال و سرایت به انسان‌ها را ندارد.
ساختار ژنومی این ویروس مختص پرندگان است و ویروس عامل ایجاد بیماری به سبب ساختار و منحصر به فرد بودن ساختار آنتی ژن خود که فقط توسط گیرنده‌ی سلول‌های پرندگان دریافت می‌شود، نمی‌تواند موجب بیماری زایی در انسان‌ها بشود. بنابراین در انسان شاهد PBFD یا ایدز پرندگان نیستیم.