کاسکو، با نام علمی Psittacus erithacus، یکی از شناخته‌شده‌ترین و محبوب‌ترین گونه‌های طوطی در دنیاست که به دلیل هوش بالا و توانایی فوق‌العاده در تقلید صدا و صحبت کردن، از گذشته تا کنون توجه علاقه‌مندان به حیوانات خانگی را به خود جلب کرده است.
این پرنده زیبا بومی جنگل‌های انبوه و گرمسیری مناطق غرب و مرکز آفریقا، به‌ویژه کشورهای کامرون، جمهوری دموکراتیک کنگو، ساحل عاج و غنا است. کاسکوها در این زیستگاه‌های طبیعی خود به رژیم غذایی متنوعی شامل انواع میوه‌ها، دانه‌ها، آجیل‌ها و حتی برخی حشرات دسترسی دارند.
همین تنوع غذایی در طبیعت، نقش حیاتی در تأمین نیازهای تغذیه‌ای آن‌ها ایفا می‌کند و تضمین‌کننده سلامت و شادابی آن‌هاست. غذای کاسکو متنوع است اما شرایط تغذیه‌ای و زندگی خاص و بسته به محیط جغرافیایی، رعایت جیره غذایی مخصوصی را برای این پرنده ایجاب می‌کند.
اهلی شدن کاسکوها به عنوان حیوان خانگی به قرن‌ها پیش بازمی‌گردد، زمانی که انسان‌ها به دلیل توانایی‌های شگفت‌انگیز این پرنده در یادگیری و ارتباط، اقدام به نگهداری از آن کردند. اما نگهداری از این پرنده خاص تنها به معنای فراهم آوردن مکانی برای زندگی نیست، بلکه تغذیه صحیح و متعادل، یکی از چالش‌های اصلی در حفظ سلامت و طول عمر آن‌هاست.
تغذیه مناسب کاسکو در اسارت، تفاوت‌های بسیاری با تغذیه آن‌ها در طبیعت دارد. اگرچه کاسکوها در طبیعت از طیف گسترده‌ای از غذاهای طبیعی استفاده می‌کنند، اما در شرایط زندگی قفسی، نیاز به یک جیره غذایی متعادل و متنوع دارند که تمام نیازهای تغذیه‌ای آن‌ها از جمله پروتئین‌ها، چربی‌ها، کربوهیدرات‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی را تأمین کند.
عدم تأمین این نیازها می‌تواند منجر به بروز مشکلات جدی مانند کمبود مواد مغذی، چاقی، مشکلات کبدی و حتی اختلالات رفتاری شود.
اهمیت تغذیه صحیح در کاسکوها فراتر از صرفاً تأمین مواد غذایی است. انتخاب علمی و آگاهانه غذاهای مناسب می‌تواند بر رفتار، طول عمر و حتی توانایی‌های شناختی این پرنده تأثیرگذار باشد. به همین دلیل، آگاهی از نیازهای تغذیه‌ای کاسکو و شناخت غذاهای مفید و مضر برای این پرنده، برای صاحبان آن‌ها ضروری است.
در این مقاله، به بررسی دقیق‌تر و همه جانبه غذای کاسکو خواهیم پرداخت و توصیه‌های علمی و کاربردی برای تغذیه صحیح و سالم این پرنده دوست‌داشتنی ارائه خواهیم کرد. همچنین به غذاهایی که باید از آن‌ها اجتناب کرد اشاره خواهیم نمود تا بتوانید با فراهم آوردن یک رژیم غذایی کامل و متعادل، سلامت و شادابی کاسکو خود را تضمین کنید.
تحلیل آناتومیک و فیزیولوژیک دقیق دستگاه گوارش کاسکو
همانطور که انتخاب غذای مناسب برای حیوانی مانند سگ، منوط به شناخت دستگاه گوارش این حیوان است، برای بررسی انتخاب بهترین غذا برای کاسکوها و اینکه چه رژیم غذایی موجب تندرستی و افزایش سلامت و کیفیت زندگی کاسکوها می‌شود، لازم است در قدم اول دستگاه گوارش این پرنده را به خوبی بشناسیم و مکانیسم‌های هضم و جذب مواد غذایی را برای انتخاب خوراک مناسب کاسکوها بررسی کنیم.
۱. منقار (Beak): اولین مرحله هضم مکانیکی
منقار کاسکو که شامل فک بالا (محدب) و فک پایین (مقعر) است، نقش مهمی در خرد کردن و تجزیه‌ی اولیه غذا ایفا می‌کند. این ساختار منحصر به فرد به پرنده امکان می‌دهد تا با اعمال نیرویی دقیق، دانه‌های سخت را بشکند و میوه‌ها را خرد و تکه کند.
نوک کاسکو فاقد دندان است، اما به دلیل شکل و قدرت عضلات متصل به آن، می‌تواند عملکردی مشابه دندان‌ها در انسان داشته باشد.
۲. دهان و زبان (Mouth and Tongue): آماده‌سازی و هدایت غذا
دهان کاسکو، که شامل یک زبان عضلانی و زبر است، نقش مهمی در هدایت و جابجایی غذا به سمت حلق دارد. زبان این پرنده، برخلاف سایر پرندگان، به دلیل سطح ناصاف و حسی قوی‌اش، قابلیت‌های لمس و جابجایی غذا را دارد.
غدد بزاقی موجود در دهان نیز ترشحات لازم برای مرطوب کردن غذا را فراهم می‌کنند، تا عبور آن از گلو راحت‌تر شود. زبان پرندگان جوانه چشایی ندارد.
۳. حلق و مری (Pharynx and Esophagus): انتقال غذا به چینه‌دان
غذا پس از عبور از دهان وارد حلق شده و از آنجا به مری هدایت می‌شود. مری کاسکو به صورت یک لوله عضلانی است که با حرکات موجی (پریستالتیک) غذا را به سمت چینه‌دان حرکت می‌دهد. این فرایند به کاسکو امکان می‌دهد تا غذای خود را به سرعت و بدون هیچ مانعی به چینه‌دان برساند.
۴. چینه‌دان (Crop): ذخیره و نرم‌سازی غذا
چینه‌دان که مانند کیسه‌ای در بخش پایینی مری قرار دارد، وظیفه ذخیره موقت غذا را بر عهده دارد. این اندام با نگهداری غذا به مدت چند ساعت، امکان هضم آهسته‌تر و تدریجی آن را فراهم می‌کند.
در کاسکوها مانند سایر پرندگان، چینه‌دان نقش مهمی در تنظیم مقدار غذای دریافتی و جلوگیری از زیاد غذا خوردن پرنده ایفا می‌کند.
۵. معده غده‌ای (Proventriculus): شروع هضم شیمیایی
معده غده‌ای یا پیش‌معده، اولین بخش از معده کاسکو است که هضم شیمیایی غذا در آن آغاز می‌شود. در این بخش، آنزیم‌های گوارشی و اسیدهای معده ترشح می‌شوند و فرآیند تجزیه پروتئین‌ها و کربوهیدرات‌ها آغاز می‌گردد.
این مرحله به آماده‌سازی غذا برای خرد شدن مکانیکی در سنگدان کمک می‌کند.
۶. سنگدان (Gizzard): هضم مکانیکی نهایی
سنگدان که به عنوان معده عضلانی نیز شناخته می‌شود، بخش ویژه‌ای از دستگاه گوارش کاسکو است. این بخش از دستگاه گوارش کاسکو به کمک دیواره‌های عضلانی ضخیم و سنگ‌ریزه‌های کوچک بلعیده شده، وظیفه خرد کردن کامل و آسیاب کردن غذا را بر عهده دارد.
در اینجا، غذاهایی که در پیش‌معده نرم شده‌اند، به ذرات ریزتری تبدیل می‌شوند تا جذب مواد مغذی در روده‌ها به بهترین نحو انجام شود.
۷. روده کوچک (Small Intestine): جذب مواد مغذی
روده کوچک، بخش اصلی جذب مواد مغذی در دستگاه گوارش کاسکو است. این بخش شامل دئودنوم، ژژنوم و ایلئوم است که هر کدام نقش متفاوتی در تجزیه و جذب مواد غذایی دارند. آنزیم‌های مختلف از پانکراس و کبد به روده کوچک ترشح می‌شوند و باعث تجزیه نهایی پروتئین‌ها، چربی‌ها و کربوهیدرات‌ها می‌شوند.
مانند همه پرندگان و پستانداران سطح داخلی روده کوچک با پرزهای ریز پوشیده شده است که باعث افزایش سطح جذب می‌شوند.
۸. روده بزرگ و کلوآک (Large Intestine and Cloaca): دفع مواد زائد
روده بزرگ که نقش اصلی آن جذب آب و الکترولیت‌ها است، مواد غیرقابل جذب را به شکل مدفوع فشرده کرده و به کلوآک منتقل می‌کند. کلوآک، یک محفظه مشترک برای دستگاه‌های گوارشی، ادراری و تناسلی است که در انتهای بدن کاسکو قرار دارد. از این طریق، مواد زائد از بدن دفع می‌شوند.
۹. کبد و پانکراس (Liver and Pancreas): تنظیم و تسهیل هضم
کبد و پانکراس نقش مهمی در فرآیند گوارش و متابولیسم کاسکو ایفا می‌کنند. کبد با تولید صفرا به هضم چربی‌ها کمک می‌کند و پانکراس نیز با ترشح آنزیم‌های گوارشی، تجزیه مواد غذایی را تسهیل می‌کند.
عملکرد هماهنگ این دو اندام، تضمین‌کننده جذب بهینه مواد مغذی و حفظ تعادل متابولیک در بدن پرنده است.
تغذیه کاسکوها در طبیعت و حیات وحش به چه صورت است؟
پس از درک آناتومی و فیزیولوژی دستگاه گوارش کاسکوها لازم است بدانیم که کاسکوها در طبیعت به چه غذاهایی علاقمند هستند. همانطور که گفتیم کاسکو‌هابه دلیل هوش بالا و مهارت خود در صحبت کردن و تقلید صدا محبوب شده و از زیستگاه طبیعی خود جدا شدند.
کاسکوها در زیستگاه طبیعی خود، یعنی جنگل‌های گرمسیری و نیمه‌گرمسیری مناطق غرب و مرکز آفریقا، به طیف وسیعی از غذاها دسترسی دارند. شناخت این غذاها ما را برای انتخاب غذای مناسب برای کاسکوها آماده‌تر می‌کند. برخی از این غذاها مانند:
۱. میوه‌ها (Fruits)
میوه‌ها بخش بزرگی از رژیم غذایی کاسکوها را تشکیل می‌دهند. آن‌ها عاشق میوه‌های تازه و آبدار هستند و اغلب به دنبال میوه‌هایی با قند بالا می‌گردند. برخی از میوه‌های مورد علاقه‌ی کاسکوها عبارتند از:
انجیر (Fig): یکی از میوه‌های محبوب کاسکوها، انجیر است که به دلیل طعم شیرین و دارا بودن مقادیر زیادی از زیرمغذی‌ها مانند فیبر و قند طبیعی مورد توجه قرار کاسکوها می‌گیرد.
انبه (Mango): انبه به دلیل شیرینی و بافت نرمش برای کاسکوها جذاب است.
پاپایا (Papaya): پاپایا نه تنها به خاطر طعم، بلکه به دلیل میزان بالای ویتامین‌ها و آنزیم‌های مفید برای گوارش، مورد توجه کاسکوها است.
موز (Banana): موز به دلیل طعم شیرین و بافت نرم، از میوه‌های مورد علاقه کاسکوها محسوب می‌شود.
۲. دانه‌ها و آجیل‌ها (Seeds and Nuts)
کاسکوها در طبیعت از انواع دانه‌ها و آجیل‌ها نیز تغذیه می‌کنند. دانه‌ها و آجیل‌ها سرشار از پروتئین، چربی‌های سالم و مواد معدنی هستند. برخی از این دانه‌ها و آجیل‌ها عبارتند از:
بادام زمینی (Peanut): کاسکوها علاقه زیادی به بادام زمینی دارند، البته در طبیعت بیشتر به دنبال بادام زمینی‌های خام و بدون پوست می‌گردند.
بادام هندی (Cashew): بادام هندی یکی دیگر از آجیل‌های محبوب کاسکوها است.
دانه‌های نخل روغنی (Oil Palm Nuts): این دانه‌ها از درختان نخل روغنی به دست می‌آیند و یکی از منابع مهم تغذیه‌ای کاسکوها در طبیعت هستند.
دانه‌های آکاسیا (Acacia Seeds): دانه‌های گیاه آکاسیا، به دلیل فراوانی و مغذی بودن، یکی از منابع غذایی اصلی کاسکوها محسوب می‌شود.
۳. جوانه‌ها و شاخه‌های تازه (Sprouts and Fresh Shoots)
کاسکوها از جوانه‌ها و شاخه‌های تازه گیاهان به عنوان منبعی غنی از مواد مغذی استفاده می‌کنند. این بخش‌های گیاهی اغلب حاوی آنزیم‌ها، ویتامین‌ها و مواد معدنی مهمی هستند که به سلامت کلی پرنده کمک می‌کنند.
۴. گل‌ها (Flowers)
کاسکوها گاهی اوقات از گل‌ها نیز تغذیه می‌کنند. گل‌ها به دلیل شهد و گرده‌های مغذی، می‌توانند یک منبع تغذیه‌ای مکمل باشند. برخی گل‌ها همچنین دارای خاصیت آنتی‌اکسیدانی هستند که می‌توانند برای سلامت عمومی پرنده مفید باشند.
۵. برگ‌ها و پوست درختان
کاسکوها گاهی برای تأمین نیازهای خاص تغذیه‌ای یا به منظور حفظ سلامت دستگاه گوارش خود، از برگ‌ها و پوست درختان تغذیه می‌کنند. این رفتار به ویژه در مواقعی که دسترسی به منابع دیگر غذایی محدود باشد، بیشتر مشاهده می‌شود.
۶. حشرات و بی‌مهرگان کوچک (Insects and Small Invertebrates)
اگرچه رژیم غذایی کاسکوها عمدتاً گیاه‌خواری است، اما در برخی مواقع این پرندگان از حشرات کوچک، لاروها و بی‌مهرگان برای تأمین پروتئین استفاده می‌کنند.
این رفتار به خصوص در فصولی که منابع پروتئینی گیاهی کمتر در دسترس است، مشاهده می‌شود.
۷. خاک رس (Clay)
یک رفتار جالب که در کاسکوهای وحشی مشاهده شده، مصرف خاک رس است. این کار به احتمال زیاد برای خنثی‌سازی سموم طبیعی موجود در برخی از غذاهایشان و همچنین تأمین برخی مواد معدنی ضروری انجام می‌شود.
این تنوع غذایی به کاسکوها اجازه می‌دهد تا با تغییرات فصلی و شرایط محیطی مختلف، نیازهای تغذیه‌ای خود را به بهترین شکل ممکن تأمین کنند. در اسارت نیز، برای حفظ سلامت و شادابی این پرنده‌ها، باید از یک رژیم غذایی مشابه و متنوع استفاده کرد که شامل میوه‌ها، سبزیجات، دانه‌ها و آجیل‌های مناسب باشد.
منابع غذایی کاسکو در زندگی با انسان چه می‌باشد؟
به دنبال اهلی شدن کاسکو و همزیستی آن‌ها با انسان‌ها، منابع غذایی برای این پرنده‌ها بسیار محدود شد. مانند مرغ عشق‌ها که از محیط غنی از خوراکی خود گرفته شدند و در زندگی با انسان‌ها بحث انتخاب غذای مناسب آن‌ها مطرح شد، انسان‌ها کاسکوها را نیز از محیط غنی و پر از مواد غذایی طبیعت جدا کرده و شرایط عالی زندگی آن‌ها که شامل تغذیه خوب، زندگی جمعی و سرگرمی بود، با شرایط قفس و همزیستی با انسان جایگزین کردند.
در این میان توجهات زیادی برای انتخاب جیره غذایی کاسکو انجام شد و بسیاری از دامپزشکان و متخصصان تغذیه حیوانات غذاهای مختلفی را برای کاسکوها پیشنهاد کردند.
بهترین راهکار برای پرندگان دوست داشتنی، استفاده از غذاها فرموله شده تجاری در کنار مکمل‌های غذایی مانند انواع ویتامین‌ها می‌باشد.
غذاهای فرموله یا همان پلت‌ها که به صورت تجاری در دسترس هستند و بسته به تشخیص متخصص تغذیه یا دامپزشک باید برای کاسکو تهیه شوند، طبق نیازهای غذایی و فیزیولوژی خاص کاسکوها تولید شده است و باعث افزایش سلامتی و طول عمر پرنده می‌شود.
در کنار این غذاهای فرموله شده استفاده از برخی میوه‌ها، سبزیجات و دانه‌ها به نسبت معقول و مطابق با جیره غذایی کاسکو، توصیه می‌شود. بسیاری از این میوه‌ها و سبزیجات در پاراگراف قبلی معرفی شدند که طبق نسبت‌ها مشخص باید برای کاسکوها مصرف شود.
آب تازه باید به صورت روزانه در اختیار کاسکوها قرار بگیرد و ظروف آب و غذا به صورت روزانه شسته شوند. بهتر است دانه‌هایی مانند ارزن از آجیل‌ها و دانه‌های چرب مانند تخمه آفتابگردان بیشتر مصرف شوند چراکه دانه‌های چرب ریسک ابتلا به کبد چرب را در کاسکوها افزایش می‌دهند.
سبزیجات مانند هویج،خیار، کاهو، ذرت و… برای کاسکو مفید هستند و میوه‌هایی مانند سیب، موز و… نیز حس خوبی به آن‌ها می‌دهد.
در کل بهتر است تمامی صاحبان حیوانات خانگی وسواس زیادی برای انتخاب غذای مناسب حیواناتشان داشته باشند چراکه دلیل عمده بیماری‌ها از تغذیه نامناسب می‌باشد بنابراین غذای کاسکو رکن اصلی تضمین سلامت پرنده می‌باشد.
چون این مقاله علمی بوده و هدف تجاری ندارد از معرفی غذاهای تجاری معذور هستیم اما غذاهای خوبی برای استفاده کاسکوها در فروشگاه‌های حیوانات خانگی وجود دارد.
غذاهای ممنوعه برای کاسکوها
تغذیه‌ی صحیح و سالم کاسکوها برای حفظ سلامت جسمی و روانی آن‌ها بسیار مهم است. برخی از غذاها که ممکن است برای انسان‌ها یا سایر حیوانات خانگی بی‌ضرر باشند، ممکن است برای کاسکوها خطرناک و حتی کشنده باشند. برخی از غذاها مانند:
۱. شکلات (Chocolate)
شکلات حاوی ترکیبی به نام تئوبرومین (Theobromine) است که برای پرندگان بسیار سمی است. مصرف شکلات می‌تواند منجر به بروز مشکلاتی مانند استفراغ، اسهال، تشنج و حتی مرگ شود.
۲. آووکادو (Avocado)
آووکادو حاوی ماده‌ای به نام پرسین (Persin) است که می‌تواند باعث ایجاد مشکلات تنفسی، نارسایی قلبی و در نهایت مرگ در کاسکوها شود. تمام بخش‌های آووکادو از جمله برگ، پوست و هسته نیز سمی هستند.
۳. الکل و کافئین (Alcohol and Caffeine)
هر گونه نوشیدنی الکلی یا کافئین‌دار مانند قهوه، چای و نوشابه‌های انرژی‌زا برای کاسکوها ممنوع است. این مواد می‌توانند باعث ایجاد مشکلات عصبی، نارسایی قلبی، افزایش ضربان قلب، تشنج و حتی مرگ شوند.
۴. پیاز و سیر (Onion and Garlic)
پیاز و سیر حاوی ترکیباتی هستند که می‌توانند به سلول‌های قرمز خون کاسکو آسیب برسانند و باعث بروز مشکلاتی مانند کم‌خونی و آسیب به کبد شوند. به همین دلیل، باید از هرگونه غذای حاوی پیاز و سیر برای این پرندگان اجتناب شود.
۵. هسته و دانه‌های میوه‌ها (Fruit Seeds and Pits)
برخی از هسته‌ها و دانه‌های میوه‌ها مانند هسته‌ی سیب، هسته‌ی گیلاس، هلو، آلو و گلابی حاوی سیانید هستند که می‌تواند برای کاسکوها بسیار سمی باشد. قبل از ارائه‌ی هر میوه‌ای، باید هسته‌های آن را به دقت جدا کرد.
۶. نمک و غذاهای شور (Salt and Salty Foods)
کاسکوها به مقدار بسیار کمی نمک نیاز دارند و مصرف بیش از حد آن می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند افزایش فشار خون، اختلالات کلیوی و مرگ شود. غذاهای شور مانند چیپس، پفک و سایر تنقلات نیز باید به طور کامل از رژیم غذایی کاسکو حذف شوند.
۷. غذاهای چرب و سرخ‌کردنی (Fatty and Fried Foods)
غذاهای حاوی چربی بالا، مانند غذاهای سرخ‌شده، چیپس و فست‌فودها، برای کاسکوها مناسب نیستند و می‌توانند باعث چاقی، مشکلات کبدی و بیماری‌های قلبی شوند.
۸. شیرینی‌جات و قندهای مصنوعی (Sugary Foods and Artificial Sweeteners)
قندهای مصنوعی مانند زایلیتول (Xylitol) که در برخی از آدامس‌ها و شیرینی‌جات یافت می‌شوند، می‌توانند برای کاسکوها بسیار سمی باشند. مصرف این مواد می‌تواند منجر به افت قند خون، تشنج و آسیب کبدی شدید شود. از سوی دیگر، مصرف زیاد قند و شیرینی‌جات می‌تواند منجر به چاقی و مشکلات گوارشی شود.
۹. آجیل‌های شور و طعم‌دار (Salted and Flavored Nuts)
اگرچه مغزهای خام و طبیعی مانند بادام و گردو می‌توانند در مقادیر محدود برای کاسکوها مفید باشند، اما مغزهای شور، طعم‌دار یا بوداده که حاوی نمک، شکر و سایر افزودنی‌ها هستند، باید کاملاً از رژیم غذایی آن‌ها حذف شوند.
۱۰. قارچ‌ها (Mushrooms)
برخی از قارچ‌ها حاوی ترکیباتی هستند که می‌توانند به سیستم گوارشی و کبد کاسکو آسیب برسانند و باعث بروز مشکلات عصبی و حتی مرگ شوند. بهتر است از ارائه‌ی هرگونه قارچ به کاسکو خودداری کنید.
۱۱. غذاهای کپک‌زده یا خراب (Moldy or Spoiled Foods)
غذاهایی که کپک زده یا خراب شده‌اند، می‌توانند حاوی سموم خطرناکی باشند که باعث مسمومیت غذایی شدید در کاسکوها می‌شوند. این نوع غذاها باید به دقت از دسترس پرنده‌ها دور نگه داشته شوند.
۱۲. برگ و ساقه‌ی برخی گیاهان (Leaves and Stems of Certain Plants)
برخی از گیاهان خانگی مانند دیفن‌باخیا، فیلودندرون، لیلیوم و سرخس برای کاسکوها سمی هستند. جویدن برگ‌ها یا ساقه‌های این گیاهان می‌تواند باعث بروز علائمی مانند تحریکات گوارشی، تورم دهان و گلو و مشکلات تنفسی شود.
۱۳. حبوبات خام (Raw Legumes)
حبوبات خام مانند لوبیا، عدس و نخود می‌توانند حاوی ترکیباتی باشند که برای کاسکوها سمی هستند. این مواد می‌توانند باعث مسمومیت، حالت تهوع و مشکلات گوارشی شدید شوند.
۱۴. تخم‌مرغ و گوشت خام (Raw Eggs and Meat)
تخم‌مرغ و گوشت خام ممکن است حاوی باکتری‌هایی مانند سالمونلا باشند که می‌تواند برای کاسکوها خطرناک باشد. همیشه باید از پخت کامل این مواد قبل از ارائه به پرنده خود اطمینان حاصل کنید.
رعایت غذای مناسب کاسکو باعث طول عمر این پرنده‌ها می‌شود.
بیماری‌های گوارشی در کاسکوها
همانطور که گفته شد، بیماری‌های گوارشی در کاسکوها یکی از مشکلات رایجی است که می‌تواند به شدت بر سلامت و کیفیت زندگی این پرنده‌ها تأثیر بگذارد. سیستم گوارشی کاسکوها مانند دیگر پرنده‌ها و بر خلاف سایر گونه‌ها مانند نشخوارکنندگان، سگ‌ها و تک سمی‌ها، بسیار حساس است و در صورت تحت تأثیر قرار گرفتن عوامل مختلفی مانند تغذیه نامناسب، استرس، عفونت‌های میکروبی و شرایط محیطی پرنده را دچار بیماری و حتی مرگ می‌کند.
در ادامه این پاراگراف، به بررسی برخی از شایع‌ترین بیماری‌های گوارشی کاسکوها، علائم این بیماری‌ها و راه‌های پیشگیری و درمان می‌پردازیم و اثرگذاری مستقیم غذای کاسکو بر سلامت پرنده را این پاراگراف به وضوح مشاهده می‌کنیم:
۱. پروونتریکولار دیلاتاسیون (Proventricular Dilatation Disease - PDD)
پروونتریکولار دیلاتاسیون که به بیماری گشادشدگی معده پیشین نیز معروف است، یکی از خطرناک‌ترین بیماری‌های گوارشی در طوطی‌ها و کاسکوهاست.
این بیماری که اغلب به ویروس “بورنای پرندگان” (Avian Bornavirus) نسبت داده می‌شود، باعث التهاب و گشادشدگی پروونتریکولوس (معده غده‌ای) می‌شود.
علائم:
کاهش وزن شدید
عدم هضم کامل غذا
استفراغ یا برگشت غذا
بی‌حالی و افسردگی
تغییر در مدفوع (عدم هضم کامل مواد غذایی در مدفوع)
درمان: این بیماری درمان قطعی ندارد، اما مدیریت آن از طریق مراقبت‌های حمایتی، کاهش استرس و رژیم غذایی مناسب می‌تواند به بهبود کیفیت زندگی پرنده کمک کند.
۲. عفونت‌های باکتریایی و قارچی (Bacterial and Fungal Infections)
عفونت‌های باکتریایی و قارچی، به ویژه در ناحیه چینه‌دان و معده، می‌توانند باعث بروز مشکلات گوارشی در کاسکوها شوند. عفونت‌های قارچی مانند “کاندیدیازیس” (Candida) و برخی عفونت‌های باکتریایی مانند “سالمونلوزیس” (Salmonellosis) شایع هستند.
علائم:
کاهش اشتها
استفراغ و بازگشت غذا
اسهال
بوی بد دهان
تورم در ناحیه شکمی پرنده
درمان: درمان این بیماری‌ها اغلب شامل تجویز آنتی‌بیوتیک‌ها یا داروهای است. همچنین، رعایت بهداشت محیط و تغذیه صحیح برای پیشگیری از این عفونت‌ها ضروری است.
۳. انسداد چینه‌دان (Crop Stasis or Impaction)
انسداد چینه‌دان یا همان استاز چینه‌دان، زمانی رخ می‌دهد که غذا در چینه‌دان باقی می‌ماند و نمی‌تواند به بخش پایین‌تر یعنی معده منتقل شود.
این وضعیت می‌تواند ناشی از مصرف بیش از حد غذاهای فیبردار، نبود آب کافی، بیماری‌های زمینه‌ای یا عفونت باشد.
علائم:
تورم غیرطبیعی در ناحیه چینه‌دان
بی‌میلی به خوردن
بی‌حالی و افسردگی
استفراغ و بوی بد از دهان
درمان: ماساژ ملایم چینه‌دان و مصرف مایعات برای کمک به عبور غذا ممکن است تاثیرگذار باشد، اما در موارد حادتر و پیشرفته‌تر بیماری، نیاز به مداخله سریع دامپزشک متخصص و تخلیه چینه‌دان وجود دارد.
۴. انگل‌های داخلی (Internal Parasites)
انگل‌های داخلی مانند کرم‌ها و پروتوزوآها می‌توانند مشکلات گوارشی جدی در کاسکوها ایجاد کنند. این انگل‌ها از طریق آب و غذای آلوده وارد بدن پرنده می‌شوند و علائم بیماری را شکب می‌دهند.
علائم:
کاهش وزن
اسهال
کاهش اشتها
کم‌خونی
ضعف و بی‌حالی
درمان: درمان انگل‌ها با داروهای ضدانگلی مناسب انجام می‌شود. همچنین، تمیز نگه‌داپاکیزگی محیط زندگی پرنده و آب و غذای سالم می‌تواند از ابتلا به این بیماری‌های عفونی پیشگیری کند.
۵. اسیدوز متابولیک (Metabolic Acidosis)
اسیدوز متابولیک زمانی رخ می‌دهد که سطح اسید در بدن پرنده افزایش یافته و باعث تغیر pH خون می‌شود. اسیدوز متابولیک می‌تواند ناشی از مشکلات تغذیه‌ای یا بیماری‌های زمینه‌ای باشد.
علائم:
نفس‌نفس زدن
ضعف عمومی
عدم تعادل
بی‌حالی و افسردگی
درمان: درمان اسیدوز متابولیک نیازمند تنظیم رژیم غذایی و گاهی تجویز داروهای تنظیم‌کننده اسید-باز توسط دامپزشک است.
۶. سوءهاضمه یا سوءجذب (Malabsorption or Maldigestion)
این بیماری ممکن است به دلیل عملکرد نامناسب دستگاه گوارش در هضم یا جذب مواد غذایی باشد و معمولاً ناشی از بیماری‌های مزمن گوارشی یا تغذیه نامناسب است.
علائم:
کاهش وزن علیرغم خوردن غذای کافی
مدفوع حجیم و ناپایدار
ضعف و بی‌حالی
پرهای کدر و ناسالم
درمان: درمان این مشکل معمولاً شامل تغییر رژیم غذایی به مواد غذایی قابل هضم‌تر و تأمین مکمل‌های ضروری است. مکمل‌های پروبیوتیکی[نیز می‌توانند به بهبود بیماری کمک کنند.
۷. سندرم پرریزی مزمن (Chronic Molt Syndrome)
بیماری‌های مرتبط با پر مستقیماً با دستگاه گوارش مرتبط نیست، اما می‌تواند به دلیل کمبودهای تغذیه‌ای مرتبط با مشکلات گوارشی ایجاد شود. این سندرم باعث اختلال در پرریزی و رشد مجدد پرها می‌شود.
علائم:
ریزش غیرعادی پرها
عدم رشد مجدد پرها
پرهای شکننده و بی‌حالت
درمان: تأمین یک رژیم غذایی متعادل و مکمل‌های مناسب می‌تواند به بهبود وضعیت پرریزی کمک کند.
پیشگیری از بیماری‌های گوارشی در کاسکوها
رژیم غذایی مناسب: همانطور که به طور کامل و جامع گفته شد رژیم غذایی متنوع و متعادل شامل غذاهای فرموله، میوه‌ها، سبزیجات، دانه‌ها و آجیل‌ها برای سلامت گوارش کاسکوها ضروری است. باید از غذاهای ممنوعه مانند شکلات، آووکادو و غذاهای شور یا چرب برای کاسکوها پرهیز شود.
آب تمیز و تازه: آب خوراکی کاسکو باید روزانه و به طور مرتب تعویض شده تا از انتقال بیماری‌ها و انگل‌ها جلوگیری شود.
رعایت بهداشت: قفس و ظروف غذای پرنده باید به طور منظم تمیز شوند تا از آلودگی به باکتری‌ها و قارچ‌ها جلوگیری شود.
مراقبت دامپزشکی منظم: بررسی‌های منظم توسط دامپزشک متخصص پرندگان می‌تواند به شناسایی و درمان زودهنگام مشکلات گوارشی و تغذیه‌ای کمک کند
مدیریت استرس: استرس می‌تواند عملکرد دستگاه گوارش را تحت تأثیر قرار دهد. بنابراین هرقدر که تغذیه صحیح کاسکوها مهم است، مدیریت استرس نیز اهمیت دارد.