یکی از مشکلات شایعی که در گربه‌ها ایجاد می‌شود تشکیل توپ‌های مویی یا هربال است. توپ‌های مویی که نام دیگر آنها گلوله مویی است، در گربه‌هایی که خود را زیاد تمیز می‌کنند، بسیار فراگیر و شایع است است.
هربال گربه‌ها ناشی از خوردن موهای خودشان در هنگام لیسیدن بدن‌شان برای نظافت است. گربه‌ها به طور غریزی و طبیعی به نظافت خود بسیار توجه می‌کنند و طی این فرایند، مقدار زیادی از موهای ریز و مرده خود را می‌بلعند.
در بیشتر مواقع، این موها از مسیر دستگاه گوارش حیوان عبور کرده و بدون هیچ مشکلی دفع می‌شوند. اما گاهی اوقات، موها در معده گربه جمع شده و توده‌های مویی را تشکیل می‌دهند که ممکن است مشکلاتی برای سلامتی گربه ایجاد کند.
گاهی اوقات ممکن است محتویات معده گربه نیز، به توپ‌های مویی وارد شده و از طریق استفراغ دفع شوند. بنابراین در صورت مشاهده مقداری غذا همراه با گلوله‌های مویی نباید تعجب کرد.
بهتر است که تا حد امکان از تشکیل توپ مویی در گربه‌ها پیشگیری شود اما در صورت بروز مشکل و شکل گیری علائم هربال، باید برای درمان عارضه به دامپزشک مراجعه شود. شکل این توده‌های مو در گربه‌ها به صورت استوانه است چرا که از طریق استفراغ و از دستگاه گوارش و مری گربه عبور کرده و دفع می‌شوند.
چگونگی تشکیل گلوله مویی
زبان زبر گربه که پوشیده از ساختارهای خار مانندی از جنس کراتین هستند، در هنگام لیسیدن بدن خود مانند مثل یک برس عمل کرده و موهای شل و مرده را به خود جذب می‌کند.
این موها همراه با بزاق بلعیده می‌شوند. اگر گربه موهای زیادی ببلعد، برخی از این موها به جای عبور کامل از روده‌ها، به آن وارد نشده و در معده جمع می‌شوند. موها جمع شده به تدریج یک توده یا گلوله مویی تشکیل می‌دهند.
این توپ‌های مویی معمولاً به اندازه‌های کوچک تشکیل می‌شوند و گربه‌ها آنها را از طریق استفراغ دفع می‌کنند. این عمل ممکن است گاه به گاه در گربه‌های سالم نیز رخ دهد و عادی است.
فاکتورهای موثر بر تشکیل گلوله مویی در گربه‌ها
برخی فاکتورها مانند افزایش بلع موها زائد در تشکیل گلوله مویی گربه‌ها تاثیر دارند. گاهی اوقات که گربه دچار بیماری‌های گوارشی می‌شود، به دلیل کاهش تحرک دستگاه گوارش، موها فرصت تجمع در دستگاه گوارش را دارند و هربال‌ها در معده گربه تشکیل می‌شوند.
سن گربه نیز یکی از فاکتورهای موثر در تشکیل توده‌های مو در دستگاه گوارش گربه است، معمولا گربه‌های پیر به دلیل کاهش تحرک دستگاه گوارش، مستعد به تشکیل هربال‌ها هستند. گربه‌های دارای موها بلند و گربه‌هایی که مصرف فیبر پایینی دارند مستعد ابتلا به توپ‌های مویی هستند.
علائم و نشانه‌های تشکیل توپ مویی در گربه‌ها
گلوله‌های مویی معمولاً با استفراغ گربه همراه هستند. اگر گربه گهگاهی حالت تهوع دارد یا توده‌های مویی کوچک را بالا می‌آورد، این یک اتفاق طبیعی است. اما علائم دیگری می‌تواند نشان‌دهنده وجود مشکلات جدی‌تر باشد، از جمله:
سرفه کردن یا حالت خفگی: این یکی از رایج‌ترین نشانه‌هاست که نشان می‌دهد گربه در حال تلاش برای دفع گلوله مویی است. سرفه‌ها به صورت خشک یا خش خش گلو هستند.
کاهش اشتها: اگر گربه ها گلوله‌های مویی بزرگی در معده داشته باشند، ممکن است احساس ناخوشایندی داشته باشد و غذا خوردن را کمتر کند.
یبوست یا مدفوع خشک: گربه‌ها ممکن است دچار مشکلات گوارشی ناشی از انسداد روده‌ها به دلیل گلوله‌های مویی شوند. انسداد روده می‌تواند باعث بسته شدن مسیر خروج مدفوع و در نتیجه بروز یبوست در گربه بشود.
بی‌قراری یا درد در ناحیه شکم و استفراغ: اگر گلوله‌های مویی باعث انسداد شدید دستگاه گوارش شوند، گربه ممکن است دچار درد و ناراحتی شود. همچنین در صورت ازدیاد توپ‌های مویی در دستگاه گوارش، مغز فرمان استفراغ را به دستگاه گوارش می‌دهد.
پیشگیری و درمان توپ‌های مویی (هربال گربه)
برای جلوگیری از تشکیل گلوله‌های مویی و کاهش خطرات ناشی از آنها، می‌توان اقدامات زیر را انجام داد:
برس کشیدن منظم و مداوم گربه: برس کشیدن منظم به کاهش موهای مرده کمک می‌کند و گربه کمتر موهای اضافه خود را می‌بلعد. این نکته به ویژه برای گربه‌های با موی بلند اهمیت دارد. بنابراین تولید توپ‌های مویی در دستگاه گوارش گربه کاهش می‌یابد.
تغذیه مناسب: برخی از غذاهای تجاری مخصوص گربه‌ها برای پیشگیری از گلوله‌های مویی طراحی شده‌اند. این غذاها شامل ترکیباتی هستند که به گربه کمک می‌کند تا موها را به راحتی از طریق سیستم گوارشی عبور دهد. مثلا اضافه کردن اسیدهای چرب مفید مانند امگا۳ در درمان و پیشگیری از هربال گربه مفید هستند. مکانیسم اثر این اسیدها از طریق تقویت پوست و موی گربه و در نتیجه کاهش ریزش و کاهش خوردن مو توسط گربه است.
خمیرهای مخصوص ضد گلوله مویی: این محصولات حاوی موادی هستند که به روان‌سازی دستگاه گوارش کمک می‌کنند تا موهای بلعیده شده راحت‌تر عبور کنند. این خمیرها به شکل روزانه یا هفتگی برای پیشگیری استفاده می‌شوند. برخی از این خمیرها مانند مالت گربه در کاهش تولید توپ‌های مویی گربه تاثیر دارند.
مصرف فیبر بیشتر: اضافه کردن فیبر به رژیم غذایی گربه می‌تواند به بهبود عملکرد دستگاه گوارش و پیشگیری از تشکیل گلوله‌های مویی کمک واضحی کند.
برای درمان‌های دارویی گلوله مویی می‌توان از روان کننده‌هایی مانند مالت که بالاتر به آن اشاره شد استفاده کرد. برخی ملین‌های خوراکی مانند پارافین و لاکتولوز یا حتی روغن زیتون و روغن نارگیل نیز در درمان هربال مفید هستند.
اگر وضعیت شدیدتر باشد ممکن است نیازمند مایع درمانی و تزریق سرم‌ها و انواع الکترولیت‌ها برای گربه‌ها باشیم. برخی داروهای شیمیایی مانند متوکلوپراماید نیز برای درمان توده‌های مویی مفید هستند.
تشخیص و جراحی توپ‌های مویی در گربه‌ها
اگر شرایط توپ‌هایی مویی گربه خیلی شدید باشد و در معاینه بالینی گربه و استفاده از روش‌های پاراکلینیک مانند تصویربرداری تشخیصی تایید شود، ممکن است لزوم به عمل جراحی وجود داشته باشد.
جراحی به صورت گاستروتومی که به معنای برداشت بخشی از معده یا انتروتومی به معنای برداشت بخشی از روده‌های کوچک است. پس از عمل جراحی و برداشت توپ‌هایی مویی باید مراقبت‌های لازم طبق دستورات دامپزشک انجام شود.
چه زمانی باید به دامپزشک مراجعه شود
در مواردی که گلوله‌های مویی منجر به مشکلات جدی مانند انسداد دستگاه گوارش شوند، مداخله دامپزشکی ضروری است.
اگر گربه شما علائمی نظیر استفراغ مکرر، یبوست شدید، بی‌اشتهایی طولانی‌مدت یا بی‌حالی نشان می‌دهد، باید فوراً به دامپزشک مراجعه کنید. گلوله‌های مویی در اغلب موارد مشکل جدی ایجاد نمی‌کنند، اما آگاهی و پیشگیری از آن می‌تواند به گربه‌ها کمک کند تا بدون مشکل و با سلامتی به زندگی ادامه دهند.